Vì Sao Bộ Hình Vẽ Kiểu Dáng Công Nghiệp Bị Cục Sở Hữu Trí Tuệ Từ Chối?

Trong hồ sơ đăng ký kiểu dáng công nghiệp (KDCN), bộ hình vẽ không chỉ là minh họa trực quan của sản phẩm; nó chính là đối tượng chính để cơ quan thẩm định xác định phạm vi bảo hộ. Mọi đánh giá về tính mới, tính sáng tạo hay khả năng phân biệt đều dựa trực tiếp vào những gì được thể hiện qua hình vẽ. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi phần lớn các đơn KDCN bị từ chối tại Việt Nam đều xuất phát từ lỗi ở bộ hình vẽ, chứ không phải từ bản thân thiết kế.

Điều đáng nói là các lỗi này thường không phải là “vi phạm lớn”, mà đến từ những chi tiết nhỏ, đôi khi rất cơ bản, nhưng lại đủ để khiến Cục SHTT kết luận rằng hình vẽ “không thể hiện đầy đủ đặc điểm tạo dáng”. Chỉ cần một đánh giá như vậy cũng đủ dẫn đến việc đơn bị yêu cầu sửa đổi, kéo dài thời gian thẩm định, hoặc nghiêm trọng hơn là bị từ chối.

Dưới đây là những sai sót phổ biến nhất, nhìn dưới góc độ lý do thực sự dẫn đến việc từ chối – chứ không chỉ dừng ở liệt kê lỗi kỹ thuật.

1. Hình không thể hiện đầy đủ đặc điểm tạo dáng – nguyên nhân sâu xa của hầu hết các từ chối

Nhiều người nộp đơn nghĩ rằng chỉ cần nộp đủ “bảy hình” tiêu chuẩn là xong. Nhưng vấn đề không nằm ở số lượng hình, mà ở việc các hình đó có giúp cơ quan thẩm định nhận diện đầy đủ đặc điểm cần bảo hộ hay không.

Thiếu góc, thiếu chi tiết, phối cảnh sai hoặc các yếu tố quan trọng bị che khuất đều khiến kiểu dáng trở thành một “thiết kế mơ hồ”. Trong trường hợp này, Cục SHTT không thể xác định đâu là yếu tố tạo hình chủ đạo – và việc yêu cầu sửa hoặc từ chối là hoàn toàn hợp lý.

Thực tế, nhiều chủ đơn chỉ tập trung vào số lượng hình mà bỏ qua chất lượng và khả năng diễn giải đặc điểm bảo hộ, dẫn đến đơn bị từ từ chối.

2. Sự thiếu thống nhất giữa các hình chiếu khiến kiểu dáng (sản phẩm đăng ký) bị “biến dạng”

Một lỗi phổ biến là sai lệch tỷ lệ hoặc chi tiết giữa các hình. Ví dụ, phần đầu sản phẩm trong hình phối cảnh lớn hơn hẳn hình nhìn thẳng, hoặc độ dày thân sản phẩm thay đổi giữa các góc. Trong mắt người thẩm định, điều này tạo ấn tượng rằng bộ hình không mô tả cùng một đối tượng.

Nguyên nhân có thể xuất phát từ phần mềm render khác nhau, thao tác chỉnh sửa thủ công, hoặc thiếu kiểm tra khi ghép hình. Dù không phải lỗi “nghiêm trọng”, nhưng về pháp lý, bất kỳ sai lệch nào cũng ảnh hưởng đến tính xác định của thiết kế, đây là một yếu tố quan trọng trong việc bảo hộ KDCN.

3. Chất lượng đường nét kém làm che mờ chi tiết cần bảo hộ

Một bản vẽ mờ, nhiễu hoặc răng cưa khiến đường nét mất sắc. Dù nghe có vẻ chỉ là vấn đề kỹ thuật, nhưng trong thẩm định KDCN, nó dẫn đến rủi ro pháp lý: cơ quan thẩm định không thể phân biệt đâu là đặc điểm tạo dáng chủ đạo, đâu là phần chỉ mang tính bối cảnh.

Khi đó, Cục SHTT có thể kết luận bộ hình “không đủ tính rõ nét”, yêu cầu chỉnh sửa – và quá trình sửa đổi này không chỉ mất thời gian mà còn dễ làm phát sinh thêm các vấn đề về tính thống nhất.

4. Nền ảnh hoặc ánh sáng không phù hợp làm sai lệch nhận diện

Một số chủ đơn nộp hình chụp thật thay vì bản vẽ kỹ thuật. Điều này không sai, nhưng ánh sáng mạnh tạo bóng đổ hoặc nền màu không đồng nhất có thể khiến thiết kế trông khác đi.

Thực tiễn cho thấy nền trắng và ánh sáng trung tính gần như là yêu cầu bắt buộc, giúp cơ quan thẩm định nhận diện chính xác đặc điểm bảo hộ, đồng thời tránh các tranh cãi sau này.

5. Không phân định rõ phần yêu cầu bảo hộ – lỗi mang tính pháp lý hơn kỹ thuật

Không phải mọi chi tiết của kiểu dáng đều được bảo hộ. Các yếu tố không quan trọng phải được thể hiện bằng nét đứt hoặc làm mờ. Nếu không, cơ quan thẩm định không biết đâu là phần cần bảo hộ và đâu là phần thuộc chức năng hay phụ kiện.

Hệ quả là phạm vi bảo hộ không rõ ràng, và đơn rất dễ bị từ chối hoặc yêu cầu sửa nhiều lần.

6. Sự pha trộn phong cách trình bày làm sai lệch bản chất kiểu dáng

Một bộ hình gồm cả ảnh thật và bản vẽ CAD, hoặc các hình có độ đậm nhạt khác nhau, có thể khiến thiết kế trông như hai đối tượng khác nhau. Từ đó, Cục SHTT có cơ sở kết luận rằng thiết kế “không được thể hiện thống nhất” hoặc “hai đối tượng khác nhau”.

Trong bảo hộ KDCN, tính thống nhất không chỉ là thẩm mỹ, mà còn là yếu tố pháp lý bắt buộc.

7. Những chi tiết thừa vô tình làm thay đổi thiết kế

Một bàn tay trong ảnh, phụ kiện không liên quan hoặc chi tiết phản chiếu đều có thể khiến cơ quan thẩm định hiểu sai phạm vi tạo dáng. Chỉ một vật thể xuất hiện trong ảnh nhưng không thuộc thiết kế cũng đủ khiến đơn bị coi là mô tả sai đối tượng.

8. Sai định dạng hoặc tiêu chuẩn kỹ thuật – lỗi nhỏ nhưng hệ quả lớn

Một số đơn bị từ chối ngay từ bước thẩm định hình thức vì file ảnh không đúng định dạng, không đạt độ phân giải hoặc không nằm trong khung chuẩn nộp đơn.

Nhóm lỗi này nghe đơn giản nhưng thường gây tốn thời gian khắc phục, kéo dài tiến trình thẩm định và dễ phát sinh chi phí bổ sung.

Kết Lại: Hình vẽ không chỉ là hình vẽ – đó là “ngôn ngữ pháp lý” của kiểu dáng

Mỗi đường nét trong bộ hình vẽ KDCN đều đang “nói” với cơ quan thẩm định rằng thiết kế của bạn có những đặc điểm nào và bạn muốn được bảo hộ ở phạm vi nào. Nếu “ngôn ngữ” này không rõ ràng, thiếu nhất quán hoặc mâu thuẫn, cơ quan thẩm định không thể – và không có nghĩa vụ – diễn giải thay cho người nộp đơn.

Một bộ hình vẽ chuẩn chỉnh không chỉ giúp đơn được chấp nhận nhanh hơn mà còn quyết định sức mạnh bảo hộ khi xảy ra tranh chấp sau này, giảm rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.