Tuyệt đối CẦN THIẾT nếu Việt Nam là một phần trong chiến lược dài hạn của bạn.
Dưới đây là bản dịch pháp lý sang tiếng Việt của bài viết:
Bạn Có Nên Nộp Đơn Xin Cấp Bằng Sáng Chế tại Việt Nam?
Bởi Đội ngũ IP WINTER Đăng tải ngày 19 tháng 7 năm 2025
Tại WINTER IP, một câu hỏi chúng tôi nghe đi nghe lại từ các doanh nghiệp và nhà đổi mới toàn cầu là: “Liệu việc nộp đơn xin cấp bằng sáng chế tại Việt Nam có thực sự cần thiết không?”
Câu trả lời ngắn gọn: — Chắc chắn là có — nếu Việt Nam là một phần trong chiến lược dài hạn của bạn.
Dù bạn là một tập đoàn đa quốc gia đang mở rộng sang châu Á, một công ty khởi nghiệp muốn mở rộng quy mô, hay một công ty chú trọng nghiên cứu với các công nghệ độc quyền, Việt Nam đại diện cho cả cơ hội và rủi ro — đặc biệt là đối với tài sản trí tuệ (IP).
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn lý do tại sao Việt Nam lại quan trọng, cách thức hoạt động của hệ thống bằng sáng chế, và cách WINTER IP có thể giúp bạn bảo vệ các đổi mới của mình tại một trong những thị trường năng động nhất Đông Nam Á, bằng cách cập nhật các phát triển pháp lý mới nhất.
Tại Sao Việt Nam Quan Trọng? Từ Trung Tâm Sản Xuất đến Cường Quốc Đổi Mới
Trong thập kỷ qua, Việt Nam đã trải qua một sự chuyển đổi đáng kể. Từng được biết đến chủ yếu là một trung tâm sản xuất chi phí thấp, quốc gia này hiện đang nổi lên như một trung tâm đổi mới công nghệ, được thúc đẩy bởi tốc độ tăng trưởng cao trong các lĩnh vực như:
- Điện tử và bán dẫn
- Công nghệ sinh học và dược phẩm
- Công nghệ tài chính (Fintech) và thanh toán kỹ thuật số
- Trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa
- Năng lượng xanh và sản xuất thông minh
Việc Việt Nam hội nhập vào các khuôn khổ thương mại toàn cầu — bao gồm CPTPP, RCEP, và Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA) — đã làm tăng đầu tư nước ngoài và mở ra cánh cửa cho các công nghệ và quan hệ đối tác mới. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng này cũng làm tăng rủi ro vi phạm IP nếu các doanh nghiệp không đảm bảo được sự bảo hộ kịp thời.
🗺️ Hiểu Rõ Bức Tranh Toàn Cảnh về Bằng Sáng Chế tại Việt Nam: Cập Nhật Chính Yếu
Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam, được sửa đổi đáng kể vào năm 2022 (có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2023), cung cấp sự bảo hộ mạnh mẽ cho bằng sáng chế, nhưng có một số điểm khác biệt mà người nộp đơn nước ngoài cần phải hiểu rõ.
Dưới đây là một vài khía cạnh cần lưu ý, bao gồm các phát triển gần đây:
- Nguyên tắc “Nộp đơn đầu tiên” vẫn được áp dụng: Việt Nam tiếp tục hoạt động theo hệ thống “nộp đơn đầu tiên” nghiêm ngặt. Điều đó có nghĩa là quyền ưu tiên thuộc về người nộp đơn đầu tiên, không nhất thiết là nhà phát minh đầu tiên. Nếu người khác nộp đơn trước bạn — ngay cả khi sáng chế của bạn có trước — bạn có thể mất quyền của mình tại Việt Nam. Thời điểm là yếu tố then chốt.
- Khung thời gian xử lý bằng sáng chế: Thời gian trung bình để nhận được bằng sáng chế được cấp tại Việt Nam là 3 đến 5 năm, tùy thuộc vào lĩnh vực công nghệ và độ phức tạp của đơn. Việt Nam tích cực tham gia vào các chương trình Đường cao tốc Thẩm định Sáng chế (PPH) — đặc biệt với Nhật Bản (JPO) và Hàn Quốc (KIPO) — có thể tăng tốc độ thẩm định cho các đương đơn đã nhận được kết quả thuận lợi tại các quốc gia đó. Chương trình PPH với KIPO gần đây đã được gia hạn đến ngày 31 tháng 5 năm 2028.
- Bắt buộc phải có Đại diện tại Việt Nam: Cá nhân hoặc công ty nước ngoài không thể nộp đơn xin cấp bằng sáng chế trực tiếp với Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (IP Việt Nam, tên chính thức là NOIP). Thay vào đó, họ phải chỉ định một đại diện sở hữu trí tuệ hoặc công ty luật địa phương được cấp phép. Việc chọn một đối tác có kinh nghiệm và đáng tin cậy có thể quyết định sự thành công hay thất bại trong chiến lược nộp đơn của bạn.
- Căn cứ mới để hủy bỏ bằng sáng chế: Luật SHTT sửa đổi bổ sung thêm các căn cứ để hủy bỏ bằng sáng chế, bao gồm các trường hợp sáng chế bắt buộc phải nộp đơn tại Việt Nam trước (kiểm soát an ninh), hoặc nếu đơn dựa trực tiếp vào tài nguyên di truyền hoặc kiến thức truyền thống mà không tiết lộ hoặc tiết lộ sai nguồn gốc của chúng.
- Kiểm soát an ninh đối với sáng chế nộp đơn ở nước ngoài: Một quy định mới quan trọng yêu cầu kiểm soát an ninh đối với một số sáng chế được tạo ra tại Việt Nam trước khi chúng có thể được nộp đơn ở nước ngoài. Nếu sáng chế thuộc lĩnh vực kỹ thuật ảnh hưởng đến quốc phòng và an ninh, được tạo ra tại Việt Nam, và người nộp đơn là công dân Việt Nam cư trú tại Việt Nam hoặc tổ chức được thành lập theo luật Việt Nam, thì phải trải qua kiểm soát an ninh nếu có ý định nộp đơn ở nước ngoài.
- Cập nhật Phân loại IPC: Bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 năm 2025, Việt Nam áp dụng Phân loại Sáng chế Quốc tế (IPC) phiên bản 2025.01. Người nộp đơn hiện phải chỉ rõ chỉ số phân loại đầy đủ cho các giải pháp kỹ thuật của họ theo tiêu chuẩn cập nhật này.
- Giới thiệu Phản đối từ Bên thứ Ba: Luật SHTT 2022 đưa ra một cơ chế chính thức cho phép bên thứ ba phản đối đơn xin cấp bằng sáng chế, ngoài việc gửi ý kiến bằng văn bản. Điều này cung cấp một phương thức mạnh mẽ hơn để thách thức các đơn đăng ký.
- Tiềm năng về Tòa án SHTT chuyên biệt: Mặc dù chưa được thiết lập hoàn chỉnh, các sửa đổi gần đây đối với Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân vào tháng 6 năm 2024 đã tạo tiền đề cho việc thành lập Tòa án Sở hữu Trí tuệ chuyên biệt tại Việt Nam. Sự phát triển này được kỳ vọng sẽ hợp lý hóa việc giải quyết tranh chấp IP, nâng cao chuyên môn tư pháp và có khả năng dẫn đến các phán quyết nhất quán hơn, khuyến khích nhiều chủ sở hữu quyền theo đuổi kiện tụng.
💡 Khi Nào Bạn Nên Nộp Đơn tại Việt Nam?
Mặc dù mỗi doanh nghiệp có một chiến lược IP độc đáo, chúng tôi thường khuyên bạn nên xem xét việc nộp đơn sáng chế tại Việt Nam trong các tình huống sau:
- Bạn đang gia nhập thị trường Việt Nam: Nếu bạn có kế hoạch sản xuất, phân phối hoặc bán hàng tại Việt Nam — đặc biệt trong các ngành công nghiệp thâm dụng đổi mới — việc bảo vệ bằng sáng chế là thiết yếu. Nếu không có nó, sáng chế của bạn có thể bị sao chép mà không có cơ sở pháp lý để đối phó.
- Bạn đang nộp đơn tại các khu vực pháp lý toàn cầu lớn: Việt Nam là thành viên của Công ước Paris và Hiệp ước Hợp tác Sáng chế (PCT). Nếu bạn đã theo đuổi bảo hộ sáng chế ở Mỹ, EU, Nhật Bản hoặc Hàn Quốc, việc bao gồm Việt Nam trong các lần nộp đơn giai đoạn quốc gia là một chiến lược quan trọng.
- Bạn đang làm việc với các nhà sản xuất hoặc đối tác R&D địa phương: Chuỗi cung ứng của Việt Nam được tích hợp sâu rộng với các công ty toàn cầu. Nếu sự đổi mới của bạn được chia sẻ với các nhà máy, phòng thí nghiệm hoặc nhà cung cấp dịch vụ địa phương — mà không có sự bảo hộ pháp lý — rủi ro rò rỉ IP tăng lên đáng kể, đặc biệt với các quy định “kiểm soát an ninh” mới.
- Bạn đang xây dựng một danh mục đầu tư toàn cầu: Một danh mục IP toàn diện nên phản ánh cả thị trường hiện tại và các khu vực tăng trưởng trong tương lai. Nền kinh tế đổi mới đang nổi lên của Việt Nam làm cho đây trở thành một khu vực pháp lý có giá trị để xây dựng giá trị bằng sáng chế lâu dài.
🛣️ Các Tuyến Đường Nộp Đơn Sáng Chế Phổ Biến tại Việt Nam
Tùy thuộc vào chiến lược toàn cầu của bạn, có ba cách chính để nộp đơn xin cấp bằng sáng chế tại Việt Nam:
- Nộp đơn Trực tiếp Quốc gia: Nộp đơn xin cấp bằng sáng chế Việt Nam trực tiếp với Cục SHTT Việt Nam, yêu cầu hưởng quyền ưu tiên Công ước Paris từ lần nộp đơn sớm nhất của bạn.
- Vào Giai đoạn Quốc gia PCT: Nếu đơn quốc tế của bạn được nộp qua Hiệp ước Hợp tác Sáng chế (PCT), bạn có thể vào giai đoạn quốc gia Việt Nam trong vòng 31 tháng kể từ ngày ưu tiên.
- Tuyến Đường Tăng tốc PPH: Nếu bạn đã nhận được kết quả tích cực từ Cục Sáng chế Nhật Bản (JPO) hoặc Cơ quan Sở hữu Trí tuệ Hàn Quốc (KIPO), bạn có thể đủ điều kiện để được tăng tốc theo Đường cao tốc Thẩm định Sáng chế (PPH) — một con đường nhanh hơn để được cấp bằng sáng chế tại Việt Nam.
🤝 Tại Sao WINTER IP Là Đối Tác Phù Hợp?
Tại WINTER IP, chúng tôi chuyên về chiến lược, xử lý và thực thi IP trên khắp Việt Nam và khu vực ASEAN. Đội ngũ luật sư sáng chế và chuyên gia pháp lý của chúng tôi mang đến:
- Hơn một thập kỷ kinh nghiệm IP tại Việt Nam
- Hồ sơ đã được chứng minh trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, điện tử, dược phẩm, fintech và AI
- Mối quan hệ làm việc tốt với Cục SHTT Việt Nam và các cơ quan địa phương khác
- Hỗ trợ song ngữ đầy đủ (Việt–Anh) để giao tiếp và xử lý tài liệu suôn sẻ
- Chuyên môn cập nhật về các sửa đổi Luật SHTT 2022 và các nghị định hướng dẫn sau đó.
Cho dù bạn đang nộp đơn sáng chế đầu tiên tại Việt Nam hay quản lý một danh mục đầu tư quốc tế lớn, chúng tôi đều cung cấp hỗ trợ từ đầu đến cuối, bao gồm:
- Tìm kiếm và tư vấn khả năng cấp bằng sáng chế
- Chiến lược nộp đơn và xử lý
- Vào giai đoạn quốc gia PCT
- Yêu cầu tăng tốc PPH
- Phản hồi ý kiến từ cơ quan thẩm định (Office action responses)
- Duy trì và thực thi bằng sáng chế
- Hướng dẫn về các yêu cầu kiểm soát an ninh mới và thủ tục phản đối của bên thứ ba.
⚠️ Rủi Ro IP Khi Không Nộp Đơn tại Việt Nam
Việc không đảm bảo quyền sáng chế tại Việt Nam có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:
- Vi phạm mà không có cơ sở pháp lý để đối phó: Nếu một công ty địa phương sao chép sáng chế của bạn, bạn sẽ có lập trường pháp lý hạn chế nếu không có bằng sáng chế đã đăng ký.
- Mất lợi thế thương mại: Nếu không có sự bảo hộ bằng sáng chế, các cuộc đàm phán cấp phép, phân phối hoặc liên doanh tại Việt Nam có thể bị yếu thế.
- Thiệt hại thương hiệu: Việc bắt chước không kiểm soát có thể làm giảm uy tín thương hiệu của bạn và làm giảm niềm tin của nhà đầu tư vào công nghệ của bạn.
✨ Giá Trị Chiến Lược của Việc Bảo Hộ Bằng Sáng Chế tại Việt Nam
Ngay cả khi bạn chưa hoạt động tại Việt Nam hôm nay, hãy xem xét giá trị chiến lược lâu dài của việc đảm bảo quyền sớm:
- Nó chặn đối thủ cạnh tranh xâm nhập thị trường với công nghệ của bạn.
- Nó nâng cao định giá trong các thương vụ M&A hoặc thẩm định của nhà đầu tư.
- Nó tăng cường sức mạnh đàm phán với các đối tác và bên được cấp phép.
- Nó giúp xây dựng một “pháo đài” IP khu vực trên khắp Đông Nam Á.
🎯 Lời Kết: Việt Nam Có Phải Là Một Phần Trong Chiến Lược IP Của Bạn?
Nếu bạn đang phát triển các công nghệ tiên tiến hoặc mở rộng dấu ấn quốc tế của mình, Việt Nam nên có mặt trong danh sách ưu tiên IP của bạn. Thị trường đang phát triển nhanh chóng, khuôn khổ pháp lý vững chắc và đang được tích cực hiện đại hóa, và cơ hội để thiết lập quyền sáng chế sớm vẫn còn mở rộng trong nhiều lĩnh vực.
Tại WINTER IP, chúng tôi cam kết giúp các nhà đổi mới bảo vệ những gì là của họ. Từ các công ty khởi nghiệp đến các doanh nghiệp toàn cầu, chúng tôi đóng vai trò là đối tác địa phương của bạn để tự tin điều hướng bối cảnh IP đang phát triển của Việt Nam.
Need Legal Advice on Intellectual Property?
Our team of experienced IP attorneys is ready to assist you with patents, trademarks, industrial designs, and other legal matters related to intellectual property.
Contact Us Now